शीर्षक के हो ?
रमा आफ्नो किताब झोलाभित्र मिलाएर राख्दै छिन् । भोलिदेखि विद्यालयमा पढाइ हुने भएकाले रमा ज्यादै खुसी देखिएकी हुन् । रमा दगुर्दै भान्साकोठामा आएर सोध्न थालिन् “आमा, बाबा खोइ त ? कहाँ जानु भयो ?” “किन के भयो र तिमीलाई ? बाबा त तिम्रो विद्यालयमा बैठक छ भनेर बिहानै जानु भएको छ नि ।” “आज रमा पढ्ने विद्यालयमा विद्यालय व्यवस्थापन समितिको बैठक भएकाले र
अपरिहार्य स्काउट शिक्षा
आजभोलि स्कुल तथा मठमन्दिरमा हरियो ड्रेसमा बालबालिका देखिन्छन् । हरियो ड्रेसमा सजिएका बालबालिका लाइन मिलाउनेदेखि हातमा झाडु बोकेर सरसफाइ गरेको देखिन्छ । झट्ट हेर्दा कतिपयले यी बालबालिका को हुन् भन्ने थाहा नहुन सक्छ तर ती बालबालिका हुन् स्काउट विद्यार्थी । सबै विद्यार्थीमा यसो गरिएको पाइँदैन् । स्काउट भन्नेबित्तिकै कतिपयले मन्दिरको भिडभाडमा लाइन मिलाउने भनेर मात्र बुझ्छन् तर स्काउट त्यतिमै मात्र सीमित छैन । कोही समस्यामा छन् र असहज स्थि
समय (कविता)
समयको महत्व हामी सबले बुझौँ समयम पाठ गरौँ समयमैं खेलौँ समयम उठौँ हामी समयम सुतौँ समयमै खाजा खाऔँ, समयमै खाना
नेपालका सम्पदा
विश्व सम्पदाको संरक्षण तथा संवर्धनका लागि नयाँ पुस्तालाई जागरुक बनाउन हरेक वर्ष विश्वभर सम्पदा दिवस मनाइन्छ । नेपालको धेरै ठाउँ विश्व सम्पदा सूचीमा सूचीकृत छन् । ऐतिहासिक, धार्मिक र सांस्कृतिक सम्पदाले गर्दा नेपालको विश्वमा छुट्टै पहिचान छ । ऐतिहासिक सम्पदाको कुरा गर्दा नेपालमा धेरै पुराना दरबार छन् । जस्तै पाल्पाको रानीमहल, गोरखाको दरबार, वसन्तपुर, पाटन, भक्तपुरका मल्लदेखि शाह समयका दरबार आदि । त्यसैगरी राणाकालमा बनेका युरोपेली शैलीका दरबारहरू जस्तै सिंहदरबार, शीतल निवास, सेतोदरबार, लालदरबार जस्ता इतिहास बोकेका प्रशस्तै
विद्यार्थी जीवनमा अनुशासन
ज्ञान प्राप्त गर्न विद्यालय वा शैक्षिक संस्था जाने व्यक्तिलाई विद्यार्थी भनिन्छ भने उसले ज्ञान सिक्न लागेको समयसीमालाई विद्यार्थी जीवन भनेर बुझ्न सकिन्छ । यसै गरी नियम र मर्यादामा रहेर अगाडि बढ्नु अनुशासन हो । जीवनमा अनुशासनले खेल्ने भूमिकालाई महत्वका रूपमा लिन सकिन्छ । जुन व्यक्तिले आफ्नो जीवनमा मानवीय व्यावहारिक नियम तथा मर्यादालाई पालना गरेर अगाडि बढ्छ उसले सफलता हासिल गर्छ । जीवनमा सफलताका लागि अनुशासनको पालना गर्नु अत्यावश्यक हुन्छ । त्यसैले जीवन र अनुशासनका बिच घनिष्ट सम्बन्ध कायम गर्न सकेमा मात्र विद्यार्थीको भविष्य सफल र पूर्ण बन्न सक्छ ।
विद्यार्थीको आकर्षण बढ्दै
प्रविधिको प्रयोग सहरमा मात्र नभएर दुर्गमका विद्यालयमा पनि बढ्दै गएको छ । जसका कारण विद्यार्थीले यो विधिबाट हुने पठनपाठनप्रति पनि रुचि राख्न थाल्नुभएको छ । दुर्गमका विद्यार्थी प्रविधिबाट हुने पठनपाठन कार्यप्रति आकर्षण बढिरहेको पाइएको छ । प्रविधिबाट शिक्षण हुँदा विषयवस्तुका साथै सान्दर्भिक श्रव्यदृश्य पनि शिक्षकले देखाउने भएका कारण विद्यार्थीको आकर्षण बढेको हो ।
श्रीकृतको नयाँ किताब
श्रीकृतको अगाडि नयाँ किताब र कापीहरू छन् । ती किताब र कापीमा उनी गाता राख्दै छन् । उनको मुख हँसिलो देखिन्छ । नजिकै नयाँ स्कुलको ब्याग पनि रहेको छ । नेपथ्यबाट बजिरहेको बालगीतले गर्दा उनको मुख झन् हँसिलो र जोसिलो बनेको झल्को मिल्छ । विस्तारै बालगीतको आवाज सानो हुन्छ ।
विद्यार्थीको सपना
हामी विद्यार्थी पढ्नु पर्छ, ठुलो मान्छे बन्नु पर्छ । विद्यार्थी भएर शिक्षकको महत्व बुझ्नु पर्छ । ठुलालाई आदर गरी सानालाई माया सत्य बोली सफा सुग्घर आफ्नो दायाँबायाँ ।
अरू जस्तो होइन आफैँ जस्तो बन्नु पर्छ
साथीहरु साहित्यमा हामी सबैलाई रूचि छ । केही न केही लेखिरहन्छौँ । हामीले साहित्यिक लेखनको आरम्भ गर्ने भनेकै अग्रजहरुले देखाउनुभएको बाटोलाई पछ्याउने हो । अग्रज साहित्यकारहरुले धेरै कुरा हामीजस्तै बालबालिकाका लागि लेखिदिएर हामीलाई सहज बनाइदिनुभएको छ । वैशाख महिनाको स्रष्टा संवादका लागि मैले उनै अग्रज साहित्यकार डा. देवी नेपालसँगको रमाइलो कुराकानी साथीहरुका लागि प्रस्तुत गर्दै छु । विसं २०३० मा झापामा जन्मनुभएका प्राध्यापक डाक्टर देवी ने
बुद्धिमानी नानी
“नाइ ममी म पनि जाने ।” अनिता अटेर गर्दैछिन् । ‘बजारमा धेरै भिड हुन्छ छोरी हराइन्छ, अटेर नगर न बरु म फर्कंदा मेरी प्यारी छोरीलाई मिठाई ल्याइदिन्छु ।’ सुनिता आफ्नी छोरी अनितालाई सम्झाउन खोज्दै छिन् । आज हरेक शुक्रबार हाटबजार लागेको छ । त्यसैले अनिता आमासँग हाटबजार जान अटेर गर्दै छिन् । बजार धेरै भिड हुने भएकाले सुनितालाई छोरीलाई बजार लान खोजेकी छैनन् तर पनि छोरीको अटेर सामु उनको केही लागेन । अनितालाई बजार लान तयार पार्दै उनले भन्छिन्, “मेरो हात समाइराख्नु, यताउता आँखा नडुलाउनु यदि हरायो भने त्यहाँ कालो र ह
बालबालिकाका कुरा विभेद कायमै छ
तपाईंहरू पत्याउनु हुन्छ ? हाम्रो गाउँघरमा मात्र होइन, हामी पढ्ने विद्यालयमा समेत दलित विद्यार्थीलाई छुवाछुत र विभेद गरिन्छ । गैरदलित साथीले नजानिँदो तरिकाले हेप्ने र व्यवहारमा छुट्याउने गर्छन् किनभने अझै पनि समाजमा दलितलाई समान भावले हेर्ने धारणाको विकास भइसकेको छैन । के हाम्रो हैसियत समाजमा समान होइन र ? कालीकोटकी छात्रा शर्मिला विकले राजधानीमा आयोजित एक कार्यक्रममा आफूमाथि भइरहेको विभेदविरुद्धमा यसरी बोल्दै उपस्थित सबैको ध्यानाकर्षण गराइन् । उनी जनप्रभात मावि, कालीकोटमा कक्षा १० मा पढ्छिन् । उनले विद्यालय जस्तो पवित्र ज्ञान आर्जन गर्ने ठाउँमा समेत जातको
आश्रेयाको सफलता
उमेर सानै छ । यति सानै उमेरमा पनि आश्रेया श्रेष्ठ निकै राम्रो नृत्य गर्छिन् । नाचेर कहिल्यै नथाक्ने उनी सबैलाई छक्कै पार्ने गरी नाच्छिन् । हँसिलो अनुहार, उस्तै लचिलो शारीरिक हाउभाउ र उनको नृत्य गर्ने कलाकौशल सबैलाई लोभ्याउने खालको छ । अरूभन्दा केही फरक भएकै कारण आश्रेयाले बेस्ट डान्सर नामक देशव्यापी प्रतियोगितामा बेस्ट डान्सरको उपाधि जितेर सबैलाई चकित पारिन । लाइफ ओके टेलिभिजनले गत महिना प्रसारण गरेको उक्त प्रतियोगिताबाट आश्रेयाले पुरस्कारस्वरूप एक लाख रुपियाँ नगद प्राप्त गरिन् ।
अमेरिकामा नेपाली पढ्दै बालबालिका
आफ्नो जन्मभूमि, भाषा, संस्कृति, परम्पराको माया कसलाई हुँदैन र ? विश्वको जुनसुकै कुनामा पुगे पनि नेपालीको पहिचान भनेकै हाम्रो भाषा र संस्कृति हो । यसैको जगेर्ना गर्ने उद्देश्यले नेपाली समुदायका बालबालिकालाई अमेरिकाको जर्जियामा नेपाली कल्चर सेन्टरमार्फत नेपाली भाषा पढाउन सुरु गरिएको छ ।
सामुदायिकमा अब्बल चन्द्रोदय
धादिङ जिल्ला रोराङ गाउँपालिका–५, विशालटारमा अवस्थित चन्द्रोदय माध्यमिक विद्यालय सामुदायिक विद्यालयमा अब्बल मानिएको छ । काठमाडौँबाहिरको यो विद्यालय पठनपाठन र भौतिक संरचनाको दृष्टिले पनि अन्य सामुदायिक विद्यालयलाई उछिनेको छ । यो विद्यालयलाई काठमाडौँका नाम चलेका निजी विद्यालयभन्दा कम छैन । भौतिक संरचना र यहाँको वतावरण सबैलाई आकर्षित पार्ने खालको छ । पछिल्लो समय यहाँ विद्यार्थीको अत्यधिक चाप पनि बढिरहेको छ । अहिले ८८६ जना विद्यालर्थीले अध्ययन गर्दै आएका छन् । विसं २०१६ मा न्यून विद्यार्थी सङ्ख्यास
नखानु है कटन क्यान्डी
मुनाका साथीहरू, तपाईंहरू आफ्ना अभिभावकसँग कतै घुम्न जाँदा हेर्दै आकर्षक देखिने ‘रङ्गीन कटन क्यान्डी’ देख्यो भने किनिदिन भन्नुहुन्छ होला होइन । अझ कसैले त रङ्गीन कटन क्यान्डी जसरी पनि किनिदिन भन्ने र झगडा नै गर्ने गरेको पनि देखिन्छ । अबदेखि यस्तो कुरा नखानु होला । हुन पनि परिवारसँगै बजार, सडकपेटी, मेलालगायतका स्थानमा हिँड्दा बालबालिकाको पहिलो रोजाइ बन्छ रङ्गीन ‘कटन क्यान्डी’ । यसप्रति बालबालिकाको यस्तो आकर्षण हुन्छ कि उनीहरू यसका लागि झगडा गर्नसमेत तम्सिन्छन् ।
मान्छे नडुब्ने समुद्र
भाइबहिनीहरूले मृत सागरको नाम सुनेको हुनु पर्छ । नत्र गुगलमा सर्च गरे पनि धेरै जानकारी पाइन्छ । इजरायल र जोर्डनको बिच सीमामा एउटा सागर छ । त्यस सागरलाई नै मृत सागर भनिन्छ । यस सागरको पानी अति नै नुनिलो छ । यस सागरको मुख्य स्रोत जोर्डन नदी हो । जोर्डन नदीलगायत अन्य नदीनालाबाट आउने खनिजको बढ्दो मात्राले यसलाई खनिजको भण्डार भने पनि हुन्छ । यहाँ पोटासियम कार्बोनेट, म्याग्नेसियम, क्लोराइड, ब्रोमिन ज
आहा ! नयाँ कक्षा
वसन्तको आगमनसँगै रुख बिरुवामा नयाँ पातहरू पलाए । सबैतिर नयाँ पालुवा टुसाए । फूलहरूले मिठो सुवास छर्न लागे । वसन्त अर्थात् चैत वैशाखका दिन सुरु भएपछि कोइलीको स्वर गुन्जिन थाल्यो । नयाँपन र नयाँ सिर्जना नै वसन्तको अर्को नाम हो कि ! प्रकृतिमा मात्र होइन, मानव जीवनमा समेत यस समयले सिर्जनशीलता थप्दछ । वसन्तश्रावणी अर्थात् श्रीपञ्चमीबाट बालबालिकाले शिक्षा आरम्भ गर्ने परम्परा हामीकहाँ छ । नयाँ वर्षको आगमनसँगै विद्यार्थी नयाँ कक्षामा प्रवेश गर्ने ढोका खुल्छ । नयाँ ढोका खुल्नुको तात्पर्य नयाँ संसारमा प्रवेश गर्नु पनि हो । नयाँ ठाउँमा जाँदा नौलो वातावरण कस्तो होला भन्ने खुलदुली जाग्नु स्वाभाविकै हो । यसैले त नयाँ भन्नासाथ हामीलाई कता कता रमाइलो अनि अप्ठ्यारो पनि लाग्छ ।
गोरखापत्र प्रकाशनमा ३३ प्रतिशत छुट
गोरखापत्र संस्थानको मुख्य प्रकाशन गोरखापत्र दैनिक र द राइजिङ नेपाल दैनिकको ग्राहकका लागि ३३ प्रतिशत छुटको सुविधा सार्वजनिक गरेको छ । संस्थानले ग्राहकको सुविधालाई मध्यनजर गर्दै नयाँ वर्ष २०८१ साल देखि जेठ महिनाभर यो अफर ल्याएको जनाएको छ ।
बाह्रै महिना पढाइ हुने हिमालपारि
उत्तरी नाम्खा गाउँपालिका–६ को हिमालपारिको गाउँ लिमीको विद्यालयमा पठनपाठन सुचारु हुँदै आएको पाइएको छ । लिमीको वडा कार्यालय र अभिभावकले विद्यालयलाई बाह्रै महिना पठनपाठन सुचारु राख्ने निर्णय गरे अनुसार अत्यधिक चिसो बढिरहेको भए पनि हिमालपारिको गाउँ लिमीको विद्यालयमा पठनपाठन जारी रहेको छ । विद्यार्थीलाई बाक्ला कपडा लगाएर कक्षाकोठामा प्रवेश गराउने गरिएको छ । त्यति मात्र नभएर विद्यालयमै आगो बाल्ने व्यवस्थासमेत गरिएको छ ।
वसन्तपञ्चमीको महिमा
वसन्त पञ्चमीलाई सरस्वती पूजा भनेर पनि चिनिन्छ । यो पर्व विशेष गरी हिन्दु धर्मावलम्बीले मनाउने गर्दछन् । विद्याकी देवी सरस्वतीको पूजा गरिन्छ । यो पर्वबाट वसन्त ऋतुको आगमन हुन्छ । यो दिन मन्दिर र शैक्षिक संस्थामा माता सरस्वतीको पूजा गरिन्छ । विद्याकी देवी सरस्वतीको पूजा र आराधना हुने भएकाले बिहानैदेखि विद्यार्थी विद्या प्राप्तिका लागि नुहाइधुवाइ गरेर देवीसँग आशीर्वाद लिन्छन् । यो दिन धेरै शुभकार्य गर्ने चलन छ । जस्तैः ‘गृहप्रवेश’ र नयाँ व्यापार सुरु गर्न वा महत्वपूर्ण आयोजना सञ्चालन गर्न, बालबालिकाको नाक, कान छेड्न आदि । यो अति नै शुभदिनमा विद्यार्थीले माता सरस्वतीसँग विद्या, बुद्धि र विवेकका लागि प्रार्थना गर्छन् र विद्यालय नगएका साना बालबालिकाले
साँचो मित्रता
पूर्वी तराईको जनकपुर उपमहानगरपालिकामा बस्ने दुई मित्रहरू सुभाष घिमिरे र सत्यम पौडेल थिए । दुवै ज्यादै मिलनसार, मेहनती, इमानदार र एकाअर्काप्रति ज्यादै आत्मीय थिए । उनीहरूको मित्रता उदाहरणीय थियो । उनीहरू एकाअर्काका छिमेकी पनि थिए र मित्रता पनि बालककालदेखिकै थियो । यी मित्रहरूको चरित्र भने एकाअर्काको विपरीत थियो । सुभाष गम्भीर, अध्ययनतिर नै ध्यान दिने, अरू क्रियाकलापमा खासै चाख नलिने, साथीभाइको समूहमा पनि धेरै घुलमिल नहुने एकान्तप्रेमी थियो भने उसको साथी सत्यम ठिक विपरीत स्वाभावको । हरेक क्रियाकलापमा सक्रियता देखाउने, धेरै मान्छेसँग नजिकिएर मित्रता गाँस्ने, आफ्नो वाक्पटुताले सबैलाई दङ पार्ने स्वभावको थियो । विद्यालयको अतिरिक्त क्रियाकलाप जस्तै वादविवाद प्रतियोगिता, खेलकुद आदि हरेक छेत्रमा सक्रिय भएर सहभागिता जनाउँथ्यो । अध्ययनतिर भने धेरै ध्यान नै दिँदैनथ्यो । यसरी विपरीत स्वभावका यी दुईको मित्रता भने अचम्मको घनिष्ठ थियो ।
मेरो अभिनय यात्रा
मेरो नाम अंशिका जोशी हो । म सानैदेखि पढाइसँगै अतिरिक्त क्रियाकलापमा रुचिपूर्वक भाग लिने गर्दै आएकी छु । म हाल भ्याली भ्यु स्कलमा ६ कक्षामा अध्ययनरत छु । कक्षा ५ मा पढ्दै गर्दा अभिनय सिक्न मलगायत मेरो स्कुलका अन्य साथी राजन गुरुले सञ्चालन गरिरहनुभएको लालावालामा भर्ना भयौँ । राजन गुरुले हामीलाई निकै मेहनत गरेर आधारभूत अभिनय कला सिकाउनु भयो । म अहिले पनि उहाँसँगै शनिबारको कक्षा लिने गर्छु । करिब एक वर्षमा मैले चार वटा नाटकमा अभिनय गर्ने मौका पाएकी छु । जसमा एउटा छोटो फिलिम, भानुभक्त, साथ र गौतम बुद्व छन् ।
बाँसबारीबाट बन्यो शिवपुरी विद्यालय
विसं २००५ मा स्थापना हुँदा शिवपुरी माध्यमिक विद्यालय बाँसबारीमा सञ्चालित थियो । बाँसबारीमा निजी घरबाट पठनपाठन सुरु भएको यस विद्यालयको नाम स्थापनाकालमा बाँसबारी माध्यमिक विद्यालय नै रहेको बताइन्छ । काठमाडौँ महानगरपालिका–३, महाराजगञ्जस्थित शिवपुरी माध्यमिक विद्यालयको लामो इतिहास छ । विस. २००५ मा नगन्य विद्यार्थी सङ्ख्यासहित स्थापना भएको यस विद्यालयमा अहिले करिब १६ सय विद्यार्थीले अध्ययन गर्दै आउनुभएको छ । बाँसबारीमा स्थापना भएको भए पनि विभिन्न समयमा कहिले चक्रपथ, कहिले हालको कान्ति बाल अस्पताल भएको स्थानमा सर्दै आएको यस विद्यालय विस. २०२१ मा महाराजगञ्जमा सरी दिगो रूपमा बालबालिकालाई सेवा दिन थालेको हो ।
दोलखादेखि कालिञ्चोकसम्म
हामी २०८० साल पुस २० गते शुक्रबार दोलखा जिल्लाको भ्रमणमा गयौँ । स्कुलमा जाडो बिदा भएकाले हामी घुम्न गएका हौँ । दोलखा जाँदा काठमाडौँबाट गाडी चढेपछि भक्तपुर, काभे्रपलाञ्चोक, सिन्धुपाल्चोक हुँदै दोलखा सदरमुकाम चरीकोट पुगिने रहेछ । चरीकोटबाट केही पर दोलखा बजारमा मेरो आफन्तको घर भएकाले बास बस्न त्यता गयौँ । काठमाडौँ छोडेर म पहिलो पटक गाडीको लामो यात्रामा हिँडेको थिएँ । दोलखामा बस्दा, दोलखा भीमसेनको मन्दिर, कालिञ्चोक मन्दिर र जिरी घुम्न पाएँ । ती सबै ठाउँको घुमघामका बारेमा केही लेख्दै छु ।
जुम्ल्याहा दिदीबहिनीको पौडीमोह
नेपालमा हुने सबैजसो पौडी प्रतियोगितामा अहिले एक जुम्ल्याहा दिदीबहिनी प्रायः देखिने गर्दछ, देवाण्षी र आध्यश्री जोशी । जुम्ल्याहाबिच खेल भयो भने कस्तो होला । छुट्याउनै गाह्रो होला होइन त । प्रायः जुम्ल्याहालाई छुट्याउन कठिन हुन्छ नि त तर देवाण्षी र आध्यश्रीको हकमा त्यस्तो छैन । यी दुई हरेक कुरामा फरक छिन् । एक काली, अर्की गोरी छिन् । देवाण्षी सबैसँग बोलिरहने, मनमा जे आयो त्यही बोल्ने, धेरै जिस्किने खालकी छिन् । त्यसैले देवाण्षीका साथी पनि धेरै छन् । आध्यश्री कम तर मिलाएर बोल्छिन् । देवाण्षी दुई मिनेटले कान्छी छिन् तर शारीरिक रूपमा दुईमध्ये देवाण्षी बलियो छिन् ।
