अमेरिका सपना लुकेको पीडा
जब अमेरिकाले प्रवेश अनुमति दियो एक एक दिन गर्दागर्दै अमेरिका उड्ने दिन सँघारमै आएर उभियो । मेरो साथीको भने सधैँ जसो तौलको अनुमति पाएको दुई वटा ठुला झोला थिए । यात्रामा भेटिएका यात्री कहिले ग
मधेश अन्तर्सङ्घर्षको कथा
विसं २०४६ पछिको नेपाली राजनीतिमा मधेश र मधेश आन्दोलनसँग गाँसिएर आउने नाम हो, राजेन्द्र महतो । काठमाडौँमा वर्णभेदको टिठलाग्दो मनोविज्ञान छ । क्षेत्रलाई हेर्ने केन्द्रको मिचाहा संरचना र स्वभाव छ
गजल
स्वाभिमानी गालाभरि अनुदानको डाम थियोे मागी हिँड्नेको सूचीमा तिम्रो पनि नाम थियोे !
यो देश कहाँ पाऊँला (कविता)
घामको चुल्ठो बाटेर चन्द्रमा शिरफूल लाऊँला
कुुलुङ संस्कार र अल्लो
एक हजार दुई सय मिटरदेखि तीन हजार मिटरको उचाइमा पाइने अल्लो अर्थात् ‘भाङ्ग्रे सिस्नो’ लाई अङ्ग्रेजी भाषामा ‘हिमालयन जायन्ट नेटल’ भनिन्छ भने कुलुङ जातिले चाहिँ आफ्नो मातृभाषामा ‘जा–खिल्ल/जाखिल्मा’ भन्ने गर्छ
प्रसिद्ध स्थल त्रिपुरासुन्दरी
क्षेत्रफलको हिसाबले नेपालको सबैभन्दा ठुलो जिल्ला हो, डोल्पा । छ हजार ८८९ वर्ग किलोमिटर क्षेत्रमा यो फैलिएको छ । तीन हजार ५५५ वर्ग किलोमिटरमा विस्तारित से फोक्सुन्डो राष्ट्रिय निकुञ्ज यही जिल्लामा
याज्ञवल्क्यप्रति मैत्रेयीको त्याग
विदेह नगरी जनकपुरको पवित्र भूमिमा महर्षि याज्ञवल्क्य थिए । उनी प्रकाण्ड विद्वान् थिए । उनको विद्वता र तेजस्वी प्रभाव राजा जनकका सभाका सबै पण्डितजनभन्दा बढी थियो । त्यस राज सभाका गर्वोन्मत वि
मैथिली रङ्गमञ्च
नेपालमा मैथिली नाटकको इतिहास र परम्परालाई निकै समृद्ध मानिन्छ । सांस्कृतिक रङ्गमञ्च परम्परा तथा लोकनाट्य मात्र होइन, नाटकको लिखित परम्परामा पनि निकै अगाडि देखिन्छ ।
निर्णय (निबन्ध)
म र मेरा श्रीमान् अभयबिच दाम्पत्य सम्बन्ध स्थापित भएको ठ्याक्कै १० वर्ष भयो । हाम्री छोरी नूतन सात र छोरो नरेन्द्र पाँच वर्षमा हिँड्दै छन् । दिदीभाइ घरनजिकैको एक अङ्ग्र्रेजी स्कु
‘पुंसवन’ को फरक आयाम
भनिन्छ, साहित्य समाजको ऐना हो । समकालीन समाजमा भइरहेको यावत् चर्यालाई सिर्जनाले फुलाउँछ, फलाउँछ तर साहित्य त्यति मात्र होइन रहेछ । साहित्यमा प्राच्यदेखि सुदूर भवि
तिमी कसरी प्रजातन्त्रवादी ? (कविता)
तानाशाहीको बिउ मलिलो माटोमा रोप्छौ, चाकरीको मल र दासताको जल दिँदै हुर्काउँछौ विषवृक्षलाई
ठालु (निबन्ध)
ठालु भन्नेबित्तिकै भारवाहकको परिकल्पना हुन्छ । शिवले शिरमा गङ्गा धारण गरेर गङ्गाधारी, घाँटीमा कालकुट विष धारण गरेर नीलकण्ठ नाम पाएको पौराणिक कथा हामीले पढे सुनेकै हो । कठिन एवं गम्भीर भार जसले वहन गर्न सक्छ त्यही नै ठालुको गणनामा आउने हो । सबैको हितमा लाग्ने असल नै ठालु हो । ठालुले एउटा विम्बको प्रतिनिधित्व गर्दछ भन्ने मेरो बुझाइ हो ।
महान् वैज्ञानिक अल्फ्रेड नोबेल
संसारमा विलक्षण प्रतिभा दुर्लभ हुन्छ, जसले जस्तो धन, सम्पत्ति र वैभव मानवताका लागि समर्पित गर्दछन् । वैज्ञानिक कुनै एक देशको हँुदैन । वैज्ञानिकले आफ्नो जीवन सत्यको खोजीमा
ज्ञानदाता गुरु
गुरु ब्रह्मा, गुरु विष्णु, गुरु देवो महेश्वरः गुरु साक्षात परब्रह्मा तस्मै श्री गुरुवे नम : ।। गुरु ब्रह्मा हुन्, गुरु वि
दोलखाको भजन संस्कृति
दसैँ मनाउने क्रममा करिब ४० वर्षअघि हामी परिवारै पुख्र्यौली थलो दोलखा सहरतिर लाग्यौँ । पुगेकै रात खाना खाएपछि मैले “म एकछिन डवाकुलुङाको मत्स्येन्द्रनाथ मन्दिरमा गएर आउँछु है”
लुप्त मनले उघाएको तृष्णा
मनको शून्य र मनोरम भाव कसैले जान्दैन । कहिलेकाहीँ नसोचेको कुरा मनमा आएर अनायास डेरा जमाएर बस्छ । एउटा आकाशमा निलो, रातो, पहेँलो, सेतो र कहिले इन्द्रेणी जस्तै सप्तरङ्गी भएर । यस्तै विचार
नभेटिएको वस्तु
आज उसलाई केही खोज्नु थियो तर के ? यो निक्र्योल भएको थिएन । यसैले त्यही केही कुराको खोजीमा बाहिर निस्कियो ऊ । घरको गेटबाट बाहिर निस्क्यो र एक पटक टक्क अडिएर सोच्यो–
चितुवासँग जम्काभेट
सुदूरपश्चिम प्रदेशको पहाडी जिल्ला बैतडीमा १२ वर्षदेखि मानव र चितुवाबिच द्वन्द्व चलिरहेको छ । यस द्वन्द्वमा बैतडीको तल्लो स्वराड क्षेत्रमा तीन वटा पालिका मेलौली नगरपालिका, शि
पहिचानका पक्षमा उभिएका कथा
पत्रकारिता तथा सञ्चारकर्मीका रूपमा आफ्नो परिचय बनाएका भक्त स्याङतानले कथामार्फत साहित्यिक पुस्तक प्रकाशनको द्वार खोल्नुभएको छ । हुन त साहित्यमा उहाँको परिचय नयाँ होइन, दुई दशकदेखि निरन्त
माली कहाँ बिर्सन सक्छ वाग ? (कविता)
निकै बितेछन् दिन, मास, वर्ष, चल्दैगयो यो मनमा विमर्श
चुम उपत्यकाको चमक
काठमाडौँको ठमेलमा चढेको जिपले सात घण्टामा गोरखाको माछाखोला पु-याइदियो । पैदल यात्रा यहीँबाट सुरु भयो । गन्तव्य हो चुम उपत्यका । बिहानको सिरसिरे बतासको आनन्द लिँदै हान्निँदै छौँ हामी । खोर्ला
आदिकविको कुलपूजा स्थल
आदिकवि भानुभक्त आचार्यलाई सम्झने मौसम प्रत्येक वर्ष मनसुनसँगै आउने गरेको छ । भानुलाई यो मौसममा मात्रै सम्झने भनेको यो एकप्रकारको कर्मकाण्डी व्यवहार नै हो । तै तै यत्ति भए पनि धर्म निर्वाह भएकै छ
लेखक, पाठक र पुस्तक
विद्वान्हरूले साहित्यलाई विभिन्न रूपले व्याख्या एवं परिभाषित गरेका छन् । ग्रिक दार्शनिक प्लेटोले उनको पुस्तक ‘दी रिपब्लिक’ मा बताए अनुसार साहित्यमा वर्णित संसार सत्यबाट टाढा हुन्छ भनेका छन् र उनी साहित्यलाई स
स्वास्थ्यजन्य फोहोर व्यवस्थापन कसरी ?
अस्पताल, स्वास्थ्य चौकी, प्रयोगशाला, खोप केन्द्र, स्वास्थ्य शिविर जस्ता स्वास्थ्य सेवाप्रदायक संस्था वा स्थानबाट सेवा प्रवाहका क्रममा उत्सर्जन हुने फोहोरलाई स्वास्थ्यजन्य फोहोर भनिन्छ । रोगको निदान, स्वास्थ्य समस्याको रोकथाम तथा स्वास्थ्यसम्बन्धी सङ्क्रमण न्यूनीकरणमा आधुनिक स्वास्थ्य विज्ञानले ठुलै योगदान पु¥याए पनि चिकित्सासम्बन्धी क्रियाकलापबाट उत्सर्जन हुने फोहोरले स्वास्थ्यसम्बन्धी जोखिम पनि ठुलै मात्रामा बढाएको हुन्छ । त्यही भएर सेवा प्रवाहका क्रममा उत्सर्जन हुने फोहोरलाई सुरक्षित र भरपर्दो विधिबाट व्यवस्थापन गर्नु सम्बन्धित स्वास्थ्य संस्थाको महìवपूर्ण जिम्मेवारी हो ।
भावनाको नाता (कथा)
‘कोठा पाइन्छ कि भनेर आमा ?’ एउटा हँसिलो अनुहार भएको युवकले सोध्यो । खगेश्वरीलाई किन हो किन त्यो ठिटोको आगमन, सोधाइ र मुस्कान चिरपरिचित युवकको जस्तो लाग्छ । उनले ‘कोठा छ’ भनेर सहजै जवाफ दिन्छिन् । सायद ग्रह मिल्यो भने सबै कुरा ट्याक्क मिल्छ भनेको यस्तै होला । नवयुवकले पनि खुसीभाव प्रकट गर्दै कोठा हेर्न खोज्छ । कोठा ठिक लागेपछि त्यही दिनदेखि बस्ने भाव प्रक
