त्रिमूर्तिमा १३९ औं लेखनाथ जयन्ती सम्पन्न
त्रिमूर्ति निकेतनका अध्यक्ष इन्दिरा प्रसाईले कविशिरोमणि लेखनाथ पौड्यालको १३९ औँ जयन्तीका उपलक्ष्यमा सञ्चारग्रामस्थित लेखनाथ पौड्यालको पूर्णकदको सालीकमा शुक्रबार माल्यार्पण गर्नुभएको छ।
चमेलीको चाहना (कथा)
चमेली असल, मेहनती र दयालु थिइँ । उ सानै हुँदा उसको बुवाको बस दुर्घटनामा परी मृत्यु भएको थियो । आमालाई राम्रोसँग आँखा देख्न नसक्ने समस्या थियो । उपचार गराउन उनीहरूसँग धन थिएन । यही कारण उनले पढ्न पाइनन् । ‘इन्दिरा, इन्दिरा स्कुलमा पढ्न कति रमाइलो हुन्छ होला हगि ?’ शनिबार घाँस काट्न जाने बेला इन्दिरालाई सोधिन् । “ह्या ! त्यो पढाइको कुरै नगर । बरु तँलाई पो मज्जा छ । दिनरात लेख्नु पनि पर्दैन,” इन्दिराले भनी । “पढाइलाई त्यस्तो भन्नु हुँदैन । पढ्नुपर्छ । म पो गरिब छु । पढ्न सकिएन,” चमेलीले भनिन्, “म त तँ जस्तै पढ्न पाएको भए मेहनतले पढ्थेँ ।”
समाजका कुशल अभियन्ताबारे विवेचना
लेखक पद्म श्रेष्ठको पुस्तक ‘योगदानी व्यक्तित्व’ समाजका कुशल अभियन्ताबारे विवेचना गरिएको छ ।
दिदीबहिनीको माया
दिदीबहिनीको माया “आहा ! कति राम्रो कार्यक्रम रहेछ,” प्रतिभाले रमाउँदै भनी । “त्यही त कस्तो रमाइलो रहेछ । म त यो कार्यक्रम हरेक साता हेर्छु,” प्राश्नाले पनि रमाउँदै भनी । प्राश्ना र प्रतिभा एकदमै मिल्ने दिदी र बहिनी थिए । उनीहरूको बोली, व्यवहार र पढाइले गर्दा सबै गुरुआमा तथा गुरुबा खुसी थिए । उनीहरू सँगसँगै टिभी हेरिरहेका थिए । अचानक उनीहरूको बुवाले भन्नुभयो, “प्राश्ना, प्रतिभा, जाऊ गएर सुत भोलि बिहान चाँडै उठ्नुपर्छ ।”
मित्रताको डोरी (कथा)
‘ए, राम कहाँ छौ । तिमी छिटो तल झर त विद्यालय जान हतार भइसक्यो । ‘बिहानको सुनौलो घाम सँगसँगै श्यामले रामलाई कराउँदै बोलायो । ‘पख श्याम म आउँदै छु ।’ रामले जवाफ दियो । राम र श्याम झुरपाठे गाउँस्थित सुक्ला माध्यमिक विद्यालयमा पढ्थे । राम र श्याम एकदमै मिल्ने साथी थिए । यी दुईबीच प्रगाढ मित्रता थियो । “श्याम आज तिमीले नेपालीको गृहकार्य ग-यौ ?,” रामले सोध्यो । “अहँ ! मैले त गरेको छैन । आज फेरि मुर्गा बन्नुपर्छ,” डराएको स्वरमा श्यामले भन्यो ।
नेपाली आधुनिक मूर्तिकारहरू पुस्तक सार्वजनिक
नेपाल ललितकला प्रज्ञा–प्रतिष्ठान मूर्तिकला विभागद्वारा प्रकाशित नेपाली प्रसिद्ध परम्परागत मूर्तिकारहरू, मूर्तिकला: आयामिक रूपान्तरण, मूर्तिकार सोधमूलक जीवनी र अन्तरवार्ता तथा विचार र प्रस्तुतिमा नेपाली आधुनिक मूर्तिकारहरू पुस्तक सोमबार सार्वजनिक गरिएको छ ।
वरिष्ठ हास्य कलाकार आचार्यद्वारा पत्रकार भण्डारी सम्मानित
पत्रकार जीवराम भण्डारीलाई टङ्कप्रसाद–रमादेवी पाठक पत्रकारिता पुरस्कार प्रदान गर्नुहुँदै वरिष्ठ हास्य कलाकार हरिवंश आचार्य
कवि साकार र पराजुलीलाई सम्मान गरिने
नेपाल स्रष्टा समाजको १६औँ स्थापना दिवसको उपलक्ष्यमा वरिष्ठ कवि तथा समाजका संस्थापक अध्यक्ष शैलेन्द्र साकारलाई सम्मान गर्ने भएको छ ।
नेपाली समालोचनामा नवीन सिद्धान्तहरूको ग्रन्थ प्रकाशन
नेपाली समालोचनाको इतिहासमा विगत ६ वर्षदेखिको श्रम, साधना र समर्पणबाट सर्वाधिक बृहत् ग्रन्थ ‘रत्न बृहत् नेपाली समालोचना’ भाग (३, सिद्धान्त र सिद्धान्तनिष्ठ प्रायोगिक खण्ड) को प्रकाशन भएको छ ।
दौलत दाइको जन्मथलो
वि.सं. २०२७ सालमा नेपाली साहित्य संस्थाले बृहत् नेपाली साहित्य सम्मेलनको आयोजना गरेको थियो । कार्यक्रम स्थल थियो विराटनगर । त्यो सम्मेलन खास गरेर साहित्य संस्थानका अध्यक्ष कवि केदारमान व्यथितको सत्प्रयासबाट सम्भव भएको थियो । उहाँलाई साथ दिनेहरूमा विजय मल्ल, चित्तरञ्जन नेपाली, खड्गमान मल्ल आदि थिए । सबैको प्रयास र मन्त्री व्यथितको हुटहुटीले कार्यक्रमले अत्यन्त गौरव र लोकप्रियता आर्जन गर्न सफल भएको मलाई लाग्छ । सोही कार्यक्रममा मैले सर्वप्रथम दार्जिलिङ, आसाम र सिक्किमतिरबाट भाग लिन आउनुभएका देवकुमारी थापा, लक्खीदेवी सेवा सुन्दास र लीलाबहादुर क्षेत्रीहरूलाई देखेको ।
‘आँसु त्यसै त्यसै छचल्किन्छ’भित्रका दौलत
वि.सं. २००५ मा शारदा पत्रिकामा ‘ऊ गयो’ नामक कथा प्रकाशित गराएर कथायात्रा आरम्भ गरेका दौलतविक्रम विष्टले कथा र उपन्यास लेखनमा नयाँ मोड ल्याएबापत वि.सं. २०३२ मा महेन्द्र प्रज्ञा पुरस्कार प्राप्त गर्दछन् । उनको छैटौँ कथा सङ्ग्रह आँसु त्यसै त्यसै छचल्किन्छ (२०४८) ले पनि साझा पुरस्कार प्राप्त गरेको देखिन्छ । यस पुरस्कृत सङ्ग्रहमा विभिन्न पत्रिकामा पहिले नै प्रकाशित १४ वटा र यसै सङ्ग्रहमा रहेका दुईवटा गरी १६ वटा कथा सङ्कलित छन् । तीमध्ये २००६ मा लेखिएको र स्वास्नीमान्छे पत्रिकामा २०१५ प्रकाशित पिपासा कथा एउटा हो । यसमा जुद्धशमशेरले साधु हुने निर्णय गरी प्राइमिनिस्टरको जिम्मेवारी पद्मशमशेरलाई सुम्पी घरका कैयौँ धाई, सुसारे, तालिमे नानीलाई बक्सिस दिएर बिदा गरिएमध्येकी एक तालिमे नानीको कथा
‘जिगु म्ये, छंगु सः’ विमोचन
कवि रामभक्त कायस्थको नेपालभाषाको हाइकु सङ्ग्रह ‘जिगु म्ये, छंगु सः’ (मेरो गीत, तिम्रो स्वर) नेवा: आदिवासी राजनीतिक अभियानका संरक्षक डा. महेशमान श्रेष्ठ र च्वसा पासाका अध्यक्ष भूषणप्रसाद श्रेष्ठले रक्तकालीमा संयुक्त रूपमा विमोचन गर्नुभएको छ ।
गायक राणाको‘टिकी’ सार्वजनिक
गायक हेमन्त राणाको आवाज र हर्क साउदको रचना रहेको नयाँ गीत ‘टिकी’ सार्वजनिक गरिएको छ। जी.एच इन्टरटेन्मेन्टको अफिसियल युट्युब च्यानलबाट उक्त गीत सार्वजनिक भएको हो। गीतमा सङ्गीत सुशान्त गौतमको रहेको छ।
भैरव पुरस्कार प्रदान
नेपाली साहित्यका विराट् प्रतिभा भैरव अर्यालको स्मृतिमा स्थापित विभिन्न तीन पुरस्कार भैरव पुरस्कार गुठीले शनिबार प्रदान गरेको छ। अर्यालको ८७औँ जन्मजयन्तीको अवसरमा गुठीले राजधानीमा एक कार्यक्रम गरी पुरस्कार प्रदान गरेको हो। २०७९ सालको भैरव पुरस्कार वासुदेव–विद्यादेव लुइँटेल गुठीलाई प्रदान गरियो। त्यस्तै भैरव वाङ्मय पुरस्कार वरिष्ठ साहित्यकार विश्वम्भर चञ्चल र भैरव प्रतिभा पुरस्कार कलाकार रामचन्द्र अधिकारीलाई प्रदान गरियो।
![मुटुभित्रको अनन्त कन्दरा [कथा]](https://gorkhapatraonline.com/storage/media/55657/conversions/katha-original-thumb.jpg)
मुटुभित्रको अनन्त कन्दरा [कथा]
तिमी यति उदास र दुःखी किन देखिन्छौ ? उससँग यसको कुनै उत्तर छैन । बरु प्रश्नतिर हेर्छ । उही आत्मीय मुस्कान । सधैँझैँ मुस्कुराइरहेको । मैले त सोचेकी थिएँ, हाम्रो निकटतापछि तिमी झन् हर्षित हुनुपर्ने, तर... । प्रश्न आत्मीय मुस्कानकै । यसमा पनि उसले केही उत्तर दिन सकेको छैन । दिनु पनि कसरी वा कसरी स्पष्ट पार्ने ? कतै केही त अवश्य पनि छ, जुन अपुग भइरहेको छ । सोच्छ ऊ र फेरि हेर्न थाल्छ आत्मीय मुस्कानको अनुहारतिरै । हो भनेको, भन न । हेर, जीवन भनेको हर्षका साथ जिउनुपर्छ, भोलि के थाहा, के हुन्छ । जति
समय नियाल्ने ‘समय’
वर्तमान समयमा मानिस निकै व्यस्त छ । मनोरञ्जन र आनन्द प्राप्तिका लागि पनि थोरै समय मात्र उपलब्ध छ । जिन्दगीको कतिपय समय आर्थिक क्रियाकलापमा बित्छ । कतिपय समय सामाजिक क्रियाकलापमा बित्छ । आर्थिक र सामाजिक क्रियाकलापमा बित्ने समय महìवपूर्ण समय हुन्, जसले मानिसको जीवनलाई सहज र सम्मानित बनाउन मद्दत गर्दछ । फुर्सदको थोरै समय मात्र मनोरञ्जन र आनन्द प्राप्तिका लागि उपलब्ध हुन्छ । त्यो थोरै समयमा कला, साहित्य, सङ्गीत र यात्रा आदिको माध्यमबाट मनोरञ्जन अथवा आनन्द प्राप्त गर्ने ध्येय हरेक मानिसले राखेको हुन्छ ।
यायावरहरू कोटडाँडामा
बिहानको ७ बजेको थियो । म लगनखेल बसपार्कको छेउमा उभिएकी थिएँ । पूर्वमा उदाएको सूर्यको किरण किशोरवयमा प्रवेश गरिसकेको थियो । नगर सफा गर्ने कुचीकारले फोहोर सोहोरिरहेका थिए । ठाउँ–ठाउँमा प्लास्टिक र अन्य फोहोर सोहोरेर थुप्रो थुप्रो बनाएका थिए । हिजो बेलुकाको फोहोर होला, यो मनमनै अनुमान गरेँ । यिनीहरूले यति दुःख गरी गरी सफा गर्छन् । एकछिनपछि घरधनी, सडक व्यापारी र फुटपाथे पैदलयात्रीले फोहोर फाल्दै सडक विरूप पार्छन् । यस्तो अवस्थामा सहर कसरी सफा हुन्छ र ? सहर सफा हुन त जसले फोहोर निकाल्छ, उसले नै आफ्नो फो
‘लाई हेल कालो टिको’ सार्वजनिक
गायिका लक्ष्मी आचार्यको नयाँ गीत ‘लाई हेल कालो टिको’ सार्वजनिक भएको छ। सुदूरपश्चिमको कला र संस्कृति समेटिएको यस गीतमा गायिका आचार्यको स्वरमा गायक प्रकाश सपूतले साथ दिनुभएको छ। गीतको भिडियोमा गायिका आचार्य र गायक सपूतको अभिनय रहेको छ भने शब्द तथा सङ्गीत नरेन्द्रराज रेग्मीले दिनुभएको छ।
पुस्ता भेद र विश्वास (कविता)
मलाई मेरो नाति छिमेकीको घर टहरा भत्काएको देखेपछि अङ्ग्रेजीमा सोध्छ “यसरी डोजर लाएर किन भत्काएको बुबा ?” म जवाफ दिन्न र नेपालीमा प्रश्न गर भन्छु ऊ मलाई त्यसको नेपाली के हुन्छ भन्छ,
पिपिरीको पिरीपिरी धुन
दोलखाको भीमेश्वर नगरपालिका–२ राम्पाका लालकृष्ण थामी जताततै पाइने पिपिरीको पातबाट विभिन्न किसिमका साङ्गीतिक धुन निकाल्नु हुन्छ ।
क्याक्टस–एउटा अन्तरकथा
साँझ झर्दैछ । साँझको छायामा जङ्गली फूलहरूका बिरुवासँगसँग क्याक्टसका साना साना बिरुवाहरू पनि डुब्दै गइरहेका छन् । ती साना साना क्याक्टसले आज लेफ्टिनेस्ट कुर्टको मुर्दा शरीरको स्पर्श पाउने भएका छन् । लेफ्टिनेन्ट कुर्टका रगत–मासु र थेग्राले तिनका नसानसामा ताजापनको रस प्रवाहित हुने भएको छ । उसभित्रको नात्सीपनाले उसलाई सुम्पिदिन लागेको छ क्याक्टसका जरामा सधैँ सधैँका निमित्त । सत्यको निरन्तर बलात्कारले नपुंसक ऊ क्याक्टसका जरामुनि सुतीसुती युद्ध लोलुपताको ऋणशोध गर्नेछ । एउटा मसाने बिरक्तिको झैँ मुस्कान म आफ्नो ओठको डोलमा चिम्लिएको अनुभव गर्न थाल्छु । आश्चर्य । ऊ यसरी यति छिटै मर्न सक्छ भनेर मैले विचारसम्म पनि गरेको थिइनँ । उसका नात्सीपन खेलिरहेका आँखाका चिप्लेँटीलाई एकआध घण्टा पहिलेसम्म पनि मैले आफ्नो शरीरमा अनुभव गरेको थिएँ । उसको अनुहारमा मृत्युको छाया थिएन । एकदम सद्दे थियो, तन्दुरुस्त थियो, जीवनका सारा सपनालाई छातीभरि लिएर उभिएको थियो ऊ मजस्तै । तर उफ् । ऊ कति छिटो म¥यो, कस्तो नपत्याउने किसिमले म¥यो ।
दौलत दाइसँगको आग्रह
चपाइएका अनुहार पढेपछि नै दौलतविक्रम विष्टप्रतिको क्रेज ह्वात्तै बढेको हो पाठकको । कलेज जीवनको आरम्भिक दिनमै चपाइएका अनुहार पढेपछि हाम्रा लागि नायक बन्न पुगे दौलतविक्रम । यस्तो उपन्यास लेख्ने मान्छे कस्ता होलान् ? यस्तो उपन्यासलाई चलचित्र बनाउन सके कस्तो होला ? यस्तै जिज्ञासाले डो¥याएको हो उहाँको आँगन छेउ । चालीसको दशकको सुरुताकाको समय मित्र अमोद (साहित्यकार अमोद भट्टराई) का साथ काठमाडौँको मीनभवनस्थित दौलत निवासको छेउछाउ उभिएका थियौँ हातमा चिठ्ठी लिएर । विद्यार्थी कालमा त्यतिबेला हाम्रा लागि दौलतविक्रमजस्ता साहित्यकारलाई भे
कला मन्दिरमा नारायणगोपाल साँझ
स्वरसम्राट् स्वर्गीय नारायणगोपाल गुरुवाचार्यलाई सम्झना गर्दै चितवनको नारायणी कला मन्दिरले नारायणगोपाल स्मृति साँझ आयोजना गरेको छ। एक दर्जनको हाराहारीमा स्थानीय प्रतिभाहरूले नारायणगोपालको कर्णप्रिय स्वरमा गाइएका गीतहरूमा आवाज भर्नुभएको थियो। कलामन्दिरको पे्रक्षालयमा लहरै वाद्यवाधक टोलीले गीतमा सङ्गीत भरिरहनुभएको थियो भने एकपछि अर्का कलाकारले आफ्नो कला प्रस्तुत गर्नुभयो।
सजावटका लागि वालपेपर
घरको भित्तामा भनेजस्तो रङ लगाउन महँगो पर्ने भएपछि गोठाटारकी सनाया कार्कीले वातावरणमैत्री अनि आकर्षक साजसज्जाका लागि वालपेपर हाल्ने सोच बनाउनुभयो। “नयाँ घरमा आफूलाई मन परेको रङ लगाउँदा धेरै महँगो पर्ने भयो,” उहाँले भन्नुभयो, “एउटा कोठा रङ्गाउँदा ३० देखि ४० हजार रुपियाँ पर्ने भयो। अनि मैले सस्तो भएकाले भित्ता आकर्षक बनाउन वालपेपर नै लगाएँ।” रङको जस्तो गन्ध नहुने, वातावरणमैत्री र १० वर्ष टिक्छ भनेपछि आकर्षक डिजाइनको वालपेपर लगाएको उहाँले बताउनुभयो।
माघमा तेस्रो विद्यालय नाटक महोत्सव
आगामी माघ १५ बाट गण्डकी प्रदेशस्तरीय तेस्रो विद्यालय नाटक महोत्सव–२०७९ सुरु हुने भएको छ। महोत्सव माघ २१ गते शनिबारसम्म चल्नेछ। वार्षिक रूपमा गरिँदै आएको महोत्सवका लागि थिएटरले नाटकहरूको आह्वान गरेको छ।
