पहाडी जीवन (कविता)
टलल टलल टल्के स्वच्छ सेता हिमाल ! सरर सरर हावा गर्छ रे अङ्कमाल !! खलखल पसिनाले भिज्न पाउन्न ज्यान । गरम जतिसुकै होस् कत्ति चाहिन्न फ्यान
भरिभराउ नाटकघर
नाटक कलाको यस्तो विधा हो, जो यसमा डुब्छ उसले नै नाटकलाई बुझ्छ । बाहिरबाट हेर्दा नाटकको उद्देश्य र महत्व मनोरञ्जन जस्तो मात्र देखिए पनि रङ्गकर्मीहरू यसभित्र जीवन नै लुकेको बताउनुहुन्छ । प्रख्यात बेलायती चलचित्रकर्मी अल्फ्रेड हिच्ककले भन्नुभएको छ, “जीवनबाट नाटक हटाइदिने हो भने त्यो निरस हुन्छ ।”
ललितपुरकाे हिरण्यवर्ण महाविहारमा प्रज्ञापारमिताको पुनर्लेखन (फोटो फिचर)
सुजन गुरुङललितपुर, साउन १४ गते । ललितपुरको हिरण्यवर्ण महाविहारमा दैनिक रुपमा वाचन गरिने प्रज्ञापारमिता (बुद्ध धर्मग्रन्थ) को जीर्णाेद्धार तथा पुनर्लेखन कार्य सञ्चालन भइरहेको छ । हरेक ३-३ वर्षमा मा आउने मलमास वा पुरुषोत्तम मासको एक महिना अवधिभर सो कार्य सञ्चालन गर्ने गर्दछ । बौद्ध धर्मको महायान सम्प्रदायसँग सम्बन्धित सो ग्रन्थमा बुद्धत्व प्राप्तिका सिद्धान्तहरु र भगवान् बुद्धसँग सम्बन्धित विभिन्न प्रसङ्गहरु समावेश रहेको लेखन कार्यमा संलग्न हेमरत्न बज्राचार्यले बताउनुभयो । सुनको धुलोमा प्राकृतिक गमको प्रयोग गरी प्रज्ञापारमिताको जीर्णाेद्धार कार्य भइरहेको छ ।३०० पेज र ८ हजार श्लोक रहेको सो प्रज्ञापारमितालाई अष्टश्राशिका समेत भन्ने गरिन्छ । खाना खाएपश्चात् लेख्न नहुने भएकाले दैनिक ८ः३० देखि ११ः३० बजेसम्म लेखन कार्य गरिन्छ । सो कार्यमा हेमरत्न बज्राचार्यसँगै अन्य ६ जना सुरेश बज्राचार्य, अष्टमान शाक्य, सुदन शाक्य, किरण शाक्य, दिनेश शाक्य र सुमेद शाक्यको सहभागिता छ ।
पोखरामा भुवा
साहित्यकार जनार्दन दाहालको पहिलो आख्यानात्मक कृति ‘भुवा’ बजारमा आएको छ । दाहालको लघुकथा सञ्चयन भुवामाथि शनिबार पोखरामा आयोजित कार्यक्रममा परिचर्चा गरिएको हो । लघुकथा प्रतिष्ठान नेपालले आयोजना गरेको कार्यक्रममा साहित्यकार सरुभक्तले समय सुहाउँदो भाषाशैली, विषय र आयामलाई समातेर लघुकथा लोकप्रिय बन्दै गएको उल्लेख गर्नुभयो । उहाँले जीवन नै कथा जस्तै भएको उल्लेख गर्नुभयो । सरुभक्तले भन्नुभयो, “जन्मदेखि नै कथा सुरु हुन्छ । बाँचुन्जेल कथाकै उपकथा चलिरहन्छन् । मृत्युपछि कथा टुङ्गिन्छ कि टुङ्गिदैन भन्ने पनि थाहा छैन ।”
मधुकर स्मृति पुरस्कार साहित्यकार लम्साललाई
वरिष्ठ साहित्यकार तथा गीतकार स्व. प्रेम प्रकाश मल्लको नाममा स्थापना गरिएको ५१ हजार रकमसहितको ‘प्रेम प्रकाश मल्ल मधुकर स्मृति पुरस्कार’ साहित्यकार सृजन लम्साललाई प्रदान गरिएको छ।
हाम्रा नाटक जीवन्त छन्, त्यसैले विदेशीले पनि धेरै मन पराउँछन्
प्रा.डा. सावित्री कक्षपतिले करिब ३४ वर्ष नेपाली भाषा साहित्य, नाटक र पाश्चात्य समालोचना विषय प्राध्यापन गर्नुभयो । उहाँले बालकृष्ण समका नाटकमा रङ्गशिल्प विषयमा विद्यावारिधि गर्नुभएको छ ।
गीत
रुवाई देश नेपाली युवा नजाऊ विदेश । आमाको पुकार सुनेर आऊ सजाऊ स्वदेश । ।
कवि र कविता
कवि कञ्चन होस् मन मन्थन त्यो कविता खँदिला छुट बन्धन त्यो ।
फूल सदृश कविताहरू (कविता)
म फूलका कुरा उठाउन चाहन्छु कवितामा फूलको प्रसङ्ग
![द्विविधा [कथा]](https://gorkhapatraonline.com/storage/media/108074/conversions/Untitled-3-original-thumb.jpg)
द्विविधा [कथा]
रामनाथ घर नजिकैको चौतारीमा वरपिपलको छहारीमुनि शीतल तापिरहेका थिए । उनी ढुङ्गाको पर्खालमा गोडा झुन्ड्याएर वरको बोटलाई ढाड पछाडि पारी बसेका थिए । धनबहादुर ओरालो झर्दै त्यही चौतारीमा एक्कासि टुप्लुक्क आइपुग्यो । उसले ख्वाक्क खोक्यो र लौरो भुइँमा राख्तै उनकै छेउमा बस्तै भन्यो, “सन्च छैन भन्थेउ त बाजे, आज पनि आएछौ त शीतल ताप्न ।” रामकृष्णले पुलुक्क धनबहादुरको अनुहारमा हेरे र भने, “आएँ त, नआएर कता जाम, समय काट्नु प-यो नि ! यहाँ भए तिमीहरू साथीभाइ भेटिन्छौ, गफगाफ गरेर समय काटिन्छ भनेर । के गर्नु धनबहादुर, घरमा कोसँग बोल्नु, बुढीको आफ्नै दुःख छ, उनका आफ्नै गुनासा छन्, मेरा आफ्नै दुःख छन् । यहाँ आयो भने बरु कोही न कोही कुरा सुनिदिने मानिस त भेटिन्छ भनेर अल्छी लागेपछि दिन काट्न यतै आउँछु ।”
सत्यमार्गी सत्यमोहन
नेपाली साहित्य र वाङ्मयका क्षेत्रमा सत्यमोहन जोशी एक अदभुत प्रतिभा हुनुहुन्छ । उहाँको व्यक्तित्वको रसायनिकी अत्यन्तै अनौठो गरी निर्मित भएको पाइन्छ । एकातिरबाट हेर्दा उहाँको कद निकै उँचो देखिन्छ भने अर्कातिरबाट हेर्दा फराकिलो । उहाँको साधनाको धरातल भने निकै गहिरो देखिन्छ । सत्यमोहन जोशी लेखक, अनुसन्धाता र प्रशासक हुनुहुन्छ । उहाँ बहुमुखी प्रतिभा हुनुहुन्छ । उहाँले नेपाली वाङ्मयको क्षेत्रमा अतुलनीय योगदान गर्नुभएको छ ।
मदन–शीला स्रष्टा तथा साहित्यिक पत्रकारिता सम्मान प्रदान
कवि तथा गीतकार दुर्गालाल श्रेष्ठ र आख्यानकार गीता केशरी मदन–शीला स्रष्टा सम्मानबाट पुरस्कृत हुनुभएको छ। नेपाली साहित्यमा विशिष्ट योगदान पु-याएबापत श्रेष्ठलाई २०७६ सालको र केशरीलाई २०७७ सालको सम्मान प्रदान गरिएको हो। त्यस्तै मदन–शीला साहित्यिक पत्रकारिता सम्मान मोहन दुवाल र रामप्रसाद पन्तलाई दिइएको छ। उहाँहरूलाई क्रमशः २०७६ र २०७७ सालको सम्मानबाट पुरस्कृत गरिएको हो। जनमत मासिकका सम्पादक दुवाल र दायित्व द्वैमासिकका सम्पादक पन्तले नियमित रूपमा पत्रिका प्रकाशन गरी नेपाली वाङ्मयको श्रीवृद्धिमा उल्लेखनीय योगदान पु-याएबापत उक्त सम्मान दिइएको हो।
वरिष्ठ लोकगायक सम्मानित
नेपाली लोकसङ्गीतकी प्राध्यापक तथा गायिका शोभा तिवारी लोहनीको ७० औँ जन्मजयन्तीका अवसरमा लोकवाद्यवादन अन्तर्गत मादल वादक तथा लोकसङ्गीतका वरिष्ठ लोकगायक खर्कबहादुर बुढा मगरलाई शोभा अर्जुन सङ्गीत छात्रवृत्ति तथा सम्मान प्रदान गरिएको छ । कार्यक्रममा ललितकला क्याम्पसका ललितकला विभागीय प्रमुख डा. धुर्वेशचन्द्र रेग्मीले प्राध्यापक तथा गायिका तिवारीको स्मरण गर्दै प्राध्यापनका क्रममा गरिएका उहाँसँगका सहकार्य तथा उहाँको व्यक्तित्वबारे प्रकाश पार्नुभएको थियो । त्यसै गरी ललितकला क्याम्पसका क्याम्पस प्रमुख प्राडा रमेश पोखरेलले कोषले गरेको कार्य सराहनीय भएको र आगामी वर्षमा ललितकला क्याम्पसले पनि सहकार्य गर्ने सोच रहेको बताउनुभयो ।
प्रतिबन्धित पात्रहरू (नाटक)
मञ्च पूरै अन्धकार छ । दर्शक कक्षतिर थोरै प्रकाश मधुरो । दर्शकको आगमन प्रारम्भ हुन्छ । आआफ्नो सिटमा बस्दा हरेक दर्शकले सुन्न सक्छन्– मञ्चतिरबाट आएका आवाज मधुरो छ, अस्पष्ट छ । आवाजमा केही पीडा मिसिएको छ । विस्तारै दर्शक कक्ष पनि अँध्यारिन्छ । मञ्च
बौद्ध ग्रन्थ कङ्ग्युर र तेङ्ग्युर
इसापूर्व छैटौँ शताब्दीमा नेपालको लुम्बिनी वनमा शाक्य राजकुमार सिद्धार्थको जन्म भएको थियो । सिद्धार्थले २० वर्षको उमेरमै दुःखका कारण तथा ज्ञान प्राप्तिका लागि आफ्नो परिवार र राजदरबार नै त्यागे । पछि छ वर्षसम्म कठिन तपस्याले वैशाख पूर्णिमाको दिन बोधगयामा सम्बोधि लाभ गरी उनी बुद्ध भए ।
गोरखापत्रकर्मी नेपाल पुरस्कृत
नेपाल ललितकला प्रज्ञा–प्रतिष्ठानले गोरखापत्र दैनिकका पत्रकार सुकृत नेपाललाई पुरस्कृत गरेको छ । ‘राष्ट्रिय ललितकला प्रदर्शनी–२०८०’ का बारेमा उत्कृष्ट समाचार लेखन गरेबापत उहाँलाई सम्मानसहित पुरस्कार प्रदान गरेको हो । प्रतिष्ठानले दी राइजिङ नेपालकी पत्रकार रेनुका ढकाललगायत विभिन्न सञ्चार माध्यममा कार्यरत अन्य तीन जनालाई पनि पुरस्कार प्रदान गरेको छ ।
कुलपति राई कोलकातामा सम्मानित
आदिकवि भानुभक्त आचार्यको २१० ओैँ जन्मजयन्ती नेपाली जनकल्याण समिति कोलकाताले नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानका कुलपति भूपाल राईको प्रमुख आतिथ्यमा मनाएको छ।
पर्खाइमा बसेका आँखा (कविता)
पर्खाइमा बसेका आँखाहरू प्रगाढ मायाको ध्वनि सुन्न आतुर कानहरू मुटुका ढुकढुकीको प्रतीक्षामा टोलाएका मनहरू न त सुसेलीका भाका बुझ्छन्
नाटक ‘चक्र’ : दर्शक नै कलाकार
नाटक ‘चक्र’ भित्र कुनै कलाकारको अभिनय छैन । दर्शक नै नाटकका कलाकार हुन् । उनीहरूले एक घण्टाको यात्रामा जे जे अनुभव गर्छन् त्यो नै नाटक हो । नाटक घरमा केवल १५ जना दर्शक मात्र अटाउँछन् । उनीहरू नै कलाकार, उनीहरू नै दर्शक । थिएटरभित्र एउटा मञ्च छ, जहाँ १५ वटा कुर्सी राखिएका छन् । हरेक कुर्सी अगाडि एक/एक वटा ज्याकेट झुन्ड्याइएको छ । १५ जना दर्शकलाई कुर्सीमा बस्न आग्रह गरिन्छ । उनीहरूलाई नदेखिने चस्मा लगाउन लगाइन्छ । त्यसपछि मञ्चमा आवाज आउन थाल्छ । कुर्सीमा बसेकालाई चम्चामा मह र घिउ पालैपालो मुखमा राख्न लगाइन्छ । त्यसपछि कालो ज्याकेट लगाइदिइन्छ । कपडाको जुत्ता लगाइदिइन्छ । अनि समाएर कतै थाहा नहुने ठाउँमा लगिन्छ ।
साहित्य अभिलेखन ग्रन्थ प्रकाशन
कोशी प्रदेशको नेपाली साहित्यको अभिलेखन ग्रन्थ लोकार्पण गरिएको छ । कोशी प्रदेशका १४ वटै जिल्लाका नेपाली साहित्य र साहित्यकारलगायतका बारेमा विस्तृत चर्चा एवं खोज गरिएको पुस्तकको सूर्योदय नगरपालिकामा एक कार्यक्रमबिच लोकार्पण गरिएको हो । कोशी प्रदेश सरकारको सहयोगमा गणेश रसिक फाउन्डेसनले प्रकाशन गरेको पुस्तक समग्रमा कोशी प्रदेशका नेपाली साहित्यका बारेमा एक विशेष दस्ताबेज नै भएको पुस्तकका प्रधान सम्पादक तथा साहित्यकार गणेश रसिकले जानकारी दिनुभयो । कोशी प्रदेशका पूर्वपर्यटन तथा संस्कृतिमन्त्री खिनु लङ्वा लिम्बूले उक्त पुस्तकको लोकार्पण गर्नुभयो । उहाँ मन्त्री भएकै बेला उक्त पुस्तकको काम थालिएको थियो ।
जीवनको उद्दाम वेग (निबन्ध)
वेग हानी उडेको चरो हेर्न लोभिन्छु म । चराको त्यस वेगले हृदयमा चारुताको भाव पैदा गर्छ । शिशिर र वसन्तको सङ्गम कालमा सुसेलो हाल्दै आउने आँधीले आकर्षित गर्छ । आँधीको आवेग हेर्न पनि म औधी लोभिन्छु । निलसागरमा बेगिँदै बटारिँदै उर्लिने सामुद्रिक ज्वारभाटाले मनमा आनन्दको ज्वार पलाउँछ । छाँगाबाट वेग हान्दै झर्ने झरनाले हृदय विमोहित गर्छ । प्रकृतिका हर वेगहरूमा आवेगहरूमा आफ्नै जीवनको उद्याम वेग देख्छु म । यी वेगहरूले मभित्र जीवनको उत्कट आशावाद अभिसञ्चार गर्दछन् । भर्खरै गगनपथबाट बेगिँदै बटारिँदै रौद्र गर्जना ओकल्दै आएको कालो बादलले एक झर पानी झा¥यो । खङ्ग्रङ्ग सुकेको धर्तीबिच जीवनका अङ्कुरण पलाउन थाले । वर्षात् छर्नुअघि वेग हेर्न ल्याएको थियो । हुलका हुल बादलहरू एक अविराम वेगमा पूर्वबाट पश्चिम दौडिरहेथे । धुनियाले पल्लामाथि रुवा फिँजाए झैँ छिनभरिमा आकाशको पल्लाभरि मेघजाल फिँजियो र निमेषभरमै पानीका दाना ओइरिन थाले । प्रकृतिका यिनै वेगले मलाई भित्रबाट छुन्छन् । भित्र
मन्दिर परिसर (कविता)
मन्दिर परिसर भरिभराउ छ भक्तहरूको भीड लाइनमा देखिन्छ
रोयल्टी वितरणमा पारदर्शिता माग
एफएम रेडियोहरूले गीत/सङ्गीतका स्रष्टाका लागि आफूहरूले बुझाउने गरेको रोयल्टी वितरणको पारदर्शिता माग गरेका छन् । सामुदायिक रेडियो प्रसारक सङ्घ (अकोराब), ब्रोडकास्टिङ एसोसिएसन अफ नेपाल (बान) र रेडियो ब्रोडकास्टर्स फोरम (आरबिएफ) ले पत्रकार सम्मेलन गरी आर्थिक वर्ष २०७५–७६ देखि एफएम रेडियोहरूले तिरिरहेको रोयल्टीको वितरण अपारदर्शी भएको पाइएकाले यसलाई पारदर्शी र वैज्ञानिक बनाउन माग गरेका हुन् ।
युद्ध र मित्रता (कविता)
जतिसुकै ठुलो किन नहोस् युद्धका लागि– रणभूमि त्यसैको कुनामा कतै होओस्
महालक्ष्मी साहित्य पुरस्कार भट्टराईलाई
महालक्ष्मी साहित्य पुरस्कार–२०७९ वरिष्ठ साहित्यकार प्राडा गोविन्दराज भट्टराईलाई प्रदान गरिएको छ । मातृभूमि साहित्य समाज, हेटौँडाको संयोजनमा भएको पुरस्कार वितरण एवं काव्य वाचन समारोहमा प्राडा भट्टराईलाई पुरस्कार समर्पण गरिएको हो । चितवन साहित्य परिषद्का अध्यक्ष केदारनाथ खनालले ५१ हजार रुपियाँ राशिको उक्त पुरस्कारसहित सम्मान गर्नुभएको थियो । कार्यव्रmममा केशवलाल स्मृति पत्रकारिता पुरस्कारबाट हेटौँडामा व्रिmयाशील पत्रकार सुरेश श्रेष्ठलाई प्रदान गरिएको छ । स्थानीय समाजसेवी ईश्वर मैनालीले आफ्ना पिताको नाममा स्थापना गर्नुभएको पुरस्कारको राशि सात हजार पाँच रुपियाँ रहेको छ ।
.jpg)