श्रम अडिटको अभ्यास
व्यवस्थापकले श्रमिकसँग सम्बन्धित कामकाज कानुन तथा नीति, नियमसम्मत गरेको छ वा छैन भनी परीक्षण गर्ने साधन श्रम अडिट हो । नेपाल सरकारले श्रम अडिटलाई प्रभावकारी बनाउन श्रम अडिट मापदण्ड–२०७५ कार्यान्वयमा ल्याएको पाँच वर्ष भइसक्दा पनि प्रतिष्ठानका व्यवस्थापकले श्रम अडिटलाई प्राथमिकतामा राख्न सकेका छैनन् । श्रम अडिटको स्पष्ट कानुनी, नीतिगत तथा कार्यविधिको व्यवस्था हुँदा पनि जानेर हो वा नजानेर हो, प्रतिष्ठानहरूले श्रम अडिटलाई ठुलै सम
आर्थिक शक्ति बन्दै जर्मनी
जापानले अर्थतन्त्रमा सुधारको प्रयास गर्दा पनि सफलता मिलेन । कमजोर घरेलु उपभोगका कारण लगातार दुई त्रैमाससम्म अर्थतन्त्र सङ्कुचित भएपछि जापान आर्थिक मन्दीमा फसेको छ । जसका कारण यसको अर्थतन्त्र ४.२९१ ट्रिलियन डलरमा झरेर विश्वको तेस्रो स्थानबाट चौथो स्थानमा पुगेको छ । जर्मनी ४.७३० ट्रिलियन डलरसहित विश्वको तेस्रो ठुलो अर्थतन्त्र बनेको छ । जापान अहिले कमजोर मुद्रा, बढ्दो उमेर र घट्दो जनसङ्ख्यासँग सङ्घर्ष गरिरहेको छ । अमेरिकी डलरको तुलना गर्दा येन ९ प्रतिशतले कमजोर हुँदा जापानको अर्थतन्त्र खस्किएको हो । यसअघि सन् २०१० मा चीनको अर्थतन्त्र वृद्धिका कारण जापान दोस्रोबाट तेस्रो स्थानमा झरेको थियो । अहिले अमेरिकाको अर्थतन्त्र २७.९७४ ट्रिलियन डलरसहित
पहुँचयुक्त संरचना नहुँदाको पीडा
नेपाल अपाङ्गता भएका व्यक्तिको अधिकारसम्बन्धी अन्तर्राष्ट्रिय महासन्धि, २००६ को पक्षधर राष्ट्र हो । नेपालले यस महासन्धिलाई मे ७, २०१० मा अनुमोदन गरेको हो । महासन्धिले दिएको निष्कर्ष तथा सुझावलाई नेपालले कार्यान्वयन गर्दै आएको छ । साथै अपाङ्गता भएका व्यक्तिको अधिकारको संरक्षण र संवर्धनका लागि आवश्यक ऐन, कानुन तथा योजना र कार्यक्रममा जोड दिँदै आएको छ । महासन्धिको धारा २० मा सरकारी कार्यालय, अस्पताल, विद्यालय, विश्वविद्यालय, बैङ्क, सडक, सार्वजनिक भवन तथा यातायात अधिकांश सार्वजनिक पूर्वाधार अपाङ्गतामैत्री नभएको विषयमा उल्लेख छ । नेपाल सरकारले यस सुझावको कार्यान्वयन गर्न अपाङ्गता भएका व्यक्तिका लागि पहुँचयुक्त भौतिक संरचना तथा सञ्चार सेवा निर्देशिका–२०६९ निर्माण गरेको
पूर्वबजेट छलफलका अपेक्षा
बजेट सुधारलाई सम्बोधन गर्न अपनाइएका अभ्यासमध्ये पूर्वबजेट छलफल महत्वपूर्ण छ । वार्षिक आय, व्यय तथ आर्थिक उद्देश्य कार्यान्वयन गर्ने महत्वपूर्ण संयन्त्र बजेटका सिद्धान्त तथा प्राथमिकताका विषयमा संसदीय भावना समेट्न पूर्वबजेट छलफल गर्न थालिएको हो । चालु आर्थिक वर्षको बजेट छलफलका क्रममा माननीय सांसदहरूले पूर्वबजेट छलफललाई औपचारिकतामा सीमित नगरी बजेट तर्जुमालाई सार्थक बनाउन यसको समय संरचनालाई परिवर्तन गर्न दिइएको सुझावमा माननीय अर्थमन्त्रीले गर्नुभएको प्रतिबद्धता अनुरूप आर्थिक कार्यविधि तथा वित्तीय उत्तरदायित्व ऐन, २०७६ लाई संशोधन गरिएको छ । साविकमा
साक्षरता बढाउने आधार
सिकाइ कोक्रोदेखि कात्रोसम्म अर्थात् जन्मदेखि मृत्युसम्म आजीवन चलिरहने प्रक्रिया हो । यही प्रक्रियाले नै जीवनोपयोगी ज्ञान र सिप हासिल गर्न सकिन्छ । ती ज्ञान र सिप अनौपचारिक र औपचारिक दुवै माध्यमबाट प्राप्त हुन्छन् । विज्ञान र प्रविधिको आज तीव्र गतिमा विकास र विस्तार भइरहेको छ । त्यसैले कतिपय सन्दर्भमा औपचारिक शिक्षाका विषयवस्तु असान्दर्भिक भई सक्छन् । आफूमा भएका मौजुदा ज्ञान र सिपलाई निरन्तर अद्यावधिक गरी जीवन सफल बनाउन सक्नु पर्छ । व्यवस्थित र सर्वसुलभ शिक्षाको विकास र विस्तार गरी साक्षरता दर बढाउनु पनि आजको आवश्यकता हो ।
श्रद्धा र सम्मानको राजनीति
इमानदार र असल आचरणबाट गरेको कर्ममा श्रद्धा हुन्छ । श्रद्धाले सम्मानजनक वातावरण निर्माण गर्छ । गीताले ‘कर्म गर फलको आशा नगर’ भनेको छ । यसको तात्पर्य कर्म गर फल अवश्य प्राप्त हुन्छ भन्ने बुझ्नुपर्ने हुन्छ । समाजसेवा वा पेसागत कर्म होस्, मानव कल्याणका लागि उच्चतम लाभको अपेक्षा गरिएको हुन्छ । लोकतन्त्रमा नागरिक अधिकारसहित कल्याणकारी राज्यका लागि राजनीतिक कर्मको चर्चा परिचर्चा हुने गर्छ । राजनीतिले समग्र क्षेत्रको नेतृत्व गर्ने हुँदा श्रद्धा र सम्मानयुक्त वातावरणबाट
प्रजातन्त्र बीजारोपण भएको दिन
प्रजातन्त्रको पर्यायवाची शब्दका रूपमा लोकतन्त्रलाई २०६२/६३ को जनआन्दोलनपछि लिने गरिएको पाइन्छ । नेपालमा राजतन्त्रात्मक प्रणालीको अन्त्य भएसँगै ‘प्रजातन्त्र’ को सट्टा ‘लोकतन्त्र’ शब्द बढी प्रचलनमा आएको छ । संस्कृत भाषामा ‘प्रजा’ भन्नाले ‘लोक’ नै भन्ने बुझिन्छ भने नेपालीमा लोक भनेको आमजनता हुन् । यस अर्थमा प्रजातन्त्रको स्थानमा लोकतन्त्रलाई प्रयोगमा ल्याउँदा पनि खासै फरक चाहिँ पर्दैन । फागुन ६, ७ र ८ गते तीन दिन नै यो वर्ष पनि राष्ट्रिय प्रजातन्त्र दिवस भव्यताका साथ मनाइँदै छ । यी दिन मुलुकका सङ्घ, संस्था, विदेशी नियोग साथै देशभर प्रजातन्त्र दिवस मनाइँदै छ । २००७
समाजवादको जग निर्माण
जनताले आत्मचेतनाबाट उद्बोधित भई ‘परम्परागत–जहानियाँ–सामन्ती–निरङ्कुश–राजतन्त्र’ विरुद्ध विगुल फुकेको लामो समय भइसकेको थियो । जनाधिकार प्राप्तिका लागि सशस्त्र सङ्घर्ष तथा आन्दोलनको परिणाम नै ‘प्रजातन्त्र’ हो । जनता प्रजा, दास र रैतीबाट स्वतन्त्र भई नागरिकका रूपमा स्थापित भएको ऐतिहाासिक दिन फागुन ७ लाई स
शिक्षामा सात दशक
गुरुका आश्रममा गएर वा गुरुले भनेका स्थानमा पुगेर शिक्षा आर्जन गर्ने परम्परा थियो । यसलाई गुरुकुल परम्परा भनिन्थ्यो । यसरी शिक्षा आर्जन गर्दा वर्षभरि आवश्यक पर्ने खाद्यान्न लिएर जाने चलन थियो । गुरुले चण्डी, रुद्री, व्याकरण, छन्द, ज्योतिष, वेद, कर्मकाण्ड, साधारण गणित आदि अध्यापन गर्थे । तत्कालीन प्रधानमन्त्री जङ्गबहादुर राणाले १९१० सालमा थापाथली दरबारमा अङ्ग्रेजी स्कुल स्थापना गरेपछि बल्ल आधुनिक शिक्षाको जग बसालेको मानिन्छ । प्रधानमन्त्री देवशमशेरका
जनक्रान्तिको जग फागुन ७
संयुक्त राज्य अमेरिकाका पूर्वराष्ट्रपति अब्राहम लिङ्कनले सन् १८६३ मा एक सम्बोधनमा भन्नुभएको थियो, “यी सहादत प्राप्त गर्नेहरूको जीवन व्यर्थैमा गएको छैन । यो राष्ट्रमा स्वतन्त्रताको नयाँ आरम्भ हुने छ र जनताद्वारा जनताको शासन, जनताकै लागि स्थापित हुने छ ।” स्मरणीय छ, नेपाल र अमेरिकाको इतिहास एउटै होइन, उस्तै होइन । नेपाल देशभित्रै निरङ्कुश शासकको क्रूर शासनबाट शासित भयो तर अमेरिका पराधिन भयो । पराधिन परिवेशको चङ्गुलबाट मुक्त गर्न अमेरिकी नागरिक जसरी सङ्घर्षमा होमिए, नेपाली नागरिकले आन्तरिक स्वतन्त्रताकै लागि गरेको क्रान्तिकारी सङ्घर्ष झन् गौरवमय छ । राणाशासनको जन्जिरबाट ने
बैरगनियाबाट क्रान्तिको उद्घोष
नेपालको राजनीतिक इतिहासमा सबैभन्दा महत्वपूर्ण घटना नेपालको एकीकरण हो भने दोस्रो महत्वपूर्ण घटना प्रजातन्त्रको प्राप्ति हो । आधुनिक नेपालको सम्पूर्ण राजनीतिक चिन्तन यिनै दुई महत्वपूर्ण परिघटनाको केन्द्रीयतामा घुमेको देखिन्छ । पृथ्वीनारायण शाहले नेपालको एकीकरणमा मुख्य भूमिका निर्वाह गरे । उहाँका उत्तराधिकारीहरूले एकीकरण अभियानलाई निरन्तरता दिए । यसै गरी नेपाली कांग्रेसले प्रजातान्त्रिक आन्दोलनको नेतृत्व गर्यो र अन्य दलहरू तथा नेपाली जनताले साथ दिए ।
राणाशाही ढलेको दिन
विसं २००७ फागुन ७ गते मुलुक नयाँ युगमा प्रवेश गरेको हो । त्यस दिनलाई आधुनिक इतिहासको प्रारम्भ बिन्दु मानिन्छ । ऐतिहासिक जनक्रान्तिद्वारा शताब्दी लामो राणा शाही ढालेर प्रजातन्त्र स्थापना भएकाले फागुन ७ मुलुक र प्रजातन्त्र पक्षधरहरूका लागि ऐतिहासिक महत्वको दिन हो । मुलुकको इतिहासमा त्यो आजसम्मकै ठुलो प्रजातान्त्रिक आन्दोलन हो । राष्ट्रियताको जग पनि त्यही आन्दोलनको बलमा खडा भएको थियो । जसको नेतृत्व नेपाली कांग्रेसले ग¥यो । त्यसैले कांग्रेसलाई पन्छाएर नेपालको राजनीतिक इतिहासले पूर्णता पाउँदैन भनिएको हो । विसं १९९३ जेठ मा गठित प्रजापरिषद्ले राणा शासनविरुद्ध पहिलो राजनीतिक तथा सङ्गठित विद्रोह गर्न खोजेको थियो । प्रजापरिषद्को मुख्य उद्देश्य पनि राणा शासन अन्त्य गरी संवैधानिक राजतन्त्र अन्तर्गत प्रजातन्त्रको अभ्यास गर्ने थियो । प्रजापरिषद्भित्रकै सदस्यले विद्रोहको सङ्केत राणालाई गराएपछि त्यसले मूर्त रूप लिन सकेन । सङ्गठनकै कार्यकर्ताको
‘गोदावरी सहमति’ र महासमिति बैठक
सरकारको नीति तथा कार्यक्रम पारित नभएपछि प्रधानमन्त्री गिरिजाप्रसाद कोइरालाले २६ असार २०५१ मा प्रतिनिधि सभा विघटन गरी मध्यावधि निर्वाचन घोषणा गरे । टिकट वितरणअघिको बैठकमा नेपाली कांग्रेसका कार्यवाहक सभापति कृष्णप्रसाद भट्टराईले आफूसहित महामन्त्री महेन्द्रनारायण निधि र नेता कोइरालाले चुनावमा प्रतिस्पर्धा नगर्ने प्रस्ताव अघि सारे । भट्टराईको यस्तो प्रस्तावमा आफ्नो सहमति नभएको तर लिखित रूपमा केही उल्लेख नगरेको प्रस्ट पार्दै बैठकपछि कोइ
अनगिन्ती मिडियाबिच समाचार समिति
‘नेपालमा प्रजातन्त्रको प्रादुर्भाव भएपछि जति अखबारहरू बन्द भए अथवा निस्किरहेकोमा पनि मुस्किल मुस्किलले चलिरहेका छन् । तिनीहरूको कठिनाइको असली कारण आर्थिक र अरू कुरा भन्दा पनि समाचारकै अभावका कारण हो । .... त्यसैले यदि देशमा पत्रकारिताको सुरक्षा गर्ने हो र यसको प्रगति गर्दै लगी प्रजातन्त्र मजबुत तुल्याउने हो भने देशमा एजेन्सीको स्थापना अविलम्ब हुनु आवश्यक छ ।’ यही खाँचोको गर्भबाट जन्मिएको हो नेपालमा समाचार समिति । धेरै पत्र (पत्रिकाहरू) निस्किएकाले ती कसरी बाँच्लान् र तिनले देशभरिको समाचार सङ्कलन गरेर कसरी पत्रिका प्रकाशन गर्लान् भन्ने पिर त्यस समयका सम्पादकमा देखिन्छ । त्यसैले समाचार समितिको आवश्यकताको महसुस भएको होला । मुलुकमा जन्मिएका त्यसताकाका पत्रपत्रि
संवैधानिक अङ्गको दायित्व
संविधान जारी भएको आठ वर्ष नाघ्यो । अब करिब दुई वर्ष यो संविधानको प्रयोगपछि यसको उपादेयता वा संशोधनको कुरा परिपक्व हुन्छ । संविधानले लक्षित गरेको सिद्धान्त, कार्यक्रम पूरा हुने बाटोमा गएको छ कि छैन यो विषयमा सूक्ष्म ढङ्गबाट अध्ययन हुन जरुरी छ । संविधानका अक्षरले आफैँ काम गर्ने होइन । यो संविधान कार्यान्वयन गर्न विभिन्न निकाय बनाएका छौँ । मुख्यतः तीन पालिका बनाएका छौँ, कार्यपालिका, न्यायपालिका, व्यवस्थापिका । यसमा
ट्राफिक चिल्ड्रेन पार्कको मार्गचित्र
सवारी दुर्घटना न्यूनीकरण र सचेतनाका लागि विद्यालयको पाठ्यक्रममा ट्राफिक शिक्षा समावेश गर्नुपर्ने तथा व्यावहारिक ज्ञानका निमित्त देशका विभिन्न स्थानमा ‘ट्राफिक चिल्ड्रेन पार्क’ को स्थापना गरिनुपर्ने आवश्यकता नेपाल प्रहरीले विगत लामो समयदेखि भन्दै आएको हो । ट्राफिक शिक्षा विद्यालयस्तरमा नै समावेश गर्ने हो भने जनचेतनाको स्तर तलदेखि नै बढ्छ । ट्राफिक नियमबारे सैद्धान्तिक तथा व्यावहारिक ज्ञान तथा सिप दिन सके सवारी दुर्घटना घटाउन सकिन्छ । दुर्घटनामा कमी ल्याउन सकिन्छ । सम्बन्धित सरोकारवाला निकायले भने त्यस अनुसारको कार्ययोजना र कार्यान्वयनमा ध्यान पु¥याउन स
मूल मुद्दा व्यवस्थापन र विकास
विकास र विकास व्यवस्थापन नै विगतदेखि आजसम्म हाम्रो सन्दर्भमा मूल विषय बनिरहेका छन् । हाम्रो विकाससम्बन्धी सोच पुरानै छ । सडक, भ्यु टावर, भवन र ठुला भौतिक परियोजनालाई सरकारको पञ्चवर्षीय योजना र वार्षिक कार्यक्रम तथा बजेटमा पारेपछि विकासप्रेमी कहलिने प्रवृत्ति छ । तथापि यो परिस्थितिको वस्तुनिष्ठ समीक्षाका आधारमा विकासलाई नयाँ तरिकाले परिभाषित गर्दै यसका समसामयिक विषयको पहिचान नगरी अब परम्परागत विकासको नाराले काम गर्ने अवस्था छैन ।
प्रेमको सिंहासन
कवि, लेखक, कलाकारहरूले आदि कालदेखि प्रेमको बारेमा बोल्दै आए । कथा, कहानी, कवितामार्फत प्रेमको रहस्य खोल्दै आए । प्रेमको अनुभूति स्वयम्मा अद्वितीय छ । प्रेममा हुनुको अनुभूति दुनियाँको बाँकी सबै अनुभूतिभन्दा अद्भूत हुने गर्छ । प्रेममा प्राप्त हुने आनन्द, आनन्दमध्येको रोज्जा आनन्द हो । प्रेम मनको गहिराइमा लुक्छ । आजसम्म कसैले मनको गहिराइमा लुकेको प्रेमलाई मार्न सकेन । प्रेम गोली–बारुदको बलमा ध्वंश गर्न सकिने वस्तु पनि होइन । छातीको गोली निक्लन्छ तर प्रेम निक्लँदैन । संसारको सबैभन्दा जियालो वस्तु प्रेम नै हो सायद ! प्रेममा पैसामा भन्दा बढी तागत हुन्छ । प्रेमको सबालमा करोडपति–अर्बपति
पाँच पत्रको इतिहास
पुस्तकालय ज्ञानको भण्डार हो । यसलाई ज्ञान विज्ञानको सङ्ग्रहालय र प्रसारको माध्यम पनि भनिन्छ । यसले अभिलेख र ऐतिहासिक ग्रन्थहरूको सुरक्षा गरी कला र संस्कृतिको जगेर्ना गर्ने काम गर्छ । विश्वमा पुस्तकालयको स्थापना र विकासको इतिहास माटाको खबटे सङ्ग्रहबाट प्रारम्भ भई आधुनिक विद्युतीय पुस्तकालयसम्म आइपुगेको हो । नेपालमा भने माटाका खबटे सङ्ग्रह ज्यादै कम प्राप्त भएको छ । नेपालमा लिखित इतिहास शिलापत्रबाट मात्रै सुरु भएको अनुमान धेरैले गरेका छन् । अभिलेख संरक्षण ऐनको व्याख्याले पनि यस अनुमानलाई मलजल गरेको छ । नेपालमा पुस्तकालयको इतिहास लामो छैन तर यो आफैँमा विशिष्ट भने छ । नेपालको इतिहासमा स्वर्णयुग भनिने लिच्छविकालदेखि पुस्तकालयका प्रारम्भिक सङ्केतहरू देखा पर्छन् । नेपालको भौगोलि
सहरको फुस्रो घमण्ड
महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटा भन्नुहुन्छ, “हातको मैला सुनको थैला के गर्नु धनले, साग र सिस्नो खाएको वेश आनन्दी मनले ।” धन को हो ? रुपियाँ, पैसा, घर, बैङ्क ब्यालेन्स धन हो ? धन आफैँमा रहस्यमय विषय हो । कसलाई धनी भन्ने ? मनको धनी चाहिँ धनी होइन ? खुसी जीवन गरिब हो ? तनावमुक्त शान्त जीवन गरिब हो ? आफैँ उत्पादन गरेर जिउने जीवन गरिब हो ? गाउँमा दस नङ्ग्रा घोटेर आफ्नो जीवन धान्ने आदरणीय आमाबुवा, दाजुभाइ, दिदीबहिनी सहरिया जीवन खुब सुखी सोच्नु भएको होला । कसैले सोच्दा सोच्दै देह त्याग गर्नुभयो होला । कसैले अनुभव पनि गरिरहनुभएको छ होला । कसैलाई गाउँको जीवन दिक्क लागेको छ भने एक पटक यो लेख अवश्य पढ्नुहोस् ।
निर्भीक समालोचक
नेपाली साहित्यमा साहित्यकार तारानाथ शर्मा परिचित, चर्चित, विवादित र बिर्सन नसकिने एक वरिष्ठ साधक हुनुहुन्छ । विसं १९९३ असार ९ गते इलाममा जन्मनुभएका शर्माको ८७ वर्षको उमेरमा विसं २०७८ फागुन ३ गते निधन भयो । यो सन्दर्भ साहित्यकार तारानाथ शर्माको सार्वजनिक जीवनको भूमिकाका बारेमा प्रकाश पार्न खोजिएको सानो आँखीझ्याल मात्र हो । शर्माले यस शताब्दीको सुरुवातदेखि नै यस क्षेत्रको नेतृत्वदायी भूमिका निर्वाह गर्नुभएको थियो ।
महासमिति बैठकका अपेक्षा
यही फागुन ७ गतेबाट नेपाली कांग्रेसको नीति महासमिति बैठक बस्दै छ । यो बैठकले कांग्रेसको आन्तरिक जीवनमा महत्वपूर्ण प्रभाव पार्ने अपेक्षा गरिएको छ । कांग्रेसलाई पूर्ण लोकतान्त्रिक पार्टीका रूपमा सञ्चालन गर्न केही प्राविधिक, व्यावहारिक तथा नीतिगत समस्या छन् । ती समस्या समाधान गर्न यो महासमिति सफल हुने आमकांग्रेसजनको विश्वास छ । कांग्रेस पुरानो र जेठो पार्टी भएकोमा गर्व गर्ने अवसर पाए जसरी नै विरासतमा केही जीर्ण रोगको भारसमेत वर्तमान पुस्ताले बोक्नु परेको छ । वडादेखि केन्द्रीय तहसम्म वृद्ध नेताहरू हुनुहुन्छ । उहाँहरूको योगदान प्रजातान्त्रिक आन्दोलनमा महत्वपूर्ण भएकोमा दुई मत छैन । वर्तमानका चुनौतीको सामना गर्न प्रविधिमैत्री, अध्ययनशील तथा भविष्य द्र
युवा टिकाउन शिक्षासँगै रोजगारी
उच्च शिक्षा अध्ययनका लागि वार्षिक एक लाखभन्दा बढी विद्यार्थी बिदेसिने गरेका छन् । विश्वका ७१ भन्दा बढी देशमा नेपाली विद्यार्थी उच्च शिक्षाका लागि जाने गरेका छन् । दिनमा सरदर पाँच सय विद्यार्थीले एनओसी पत्र लिने गरेको तथ्याङ्क पनि छ । अध्ययन तथा श्रमका लागि भनेर गत आर्थिक वर्षमा आठ लाख नेपाली विदेश गएको तथ्याङ्क छ । विश्वका १७८ देशमा अध्ययन तथा रोजगारीका लागि नेपाली जाने गरेका छन् । प्रतिवर्ष सात लाख युवा श्रम बजारमा प्रवेश गर्छन् । जनगणना २०७८ ले करिब २२ लाख नेपाली विदेशमा रहेको देखाएको छ । औपचारिक तथा अनौपचारिक रूपमा विदेश जाने नेपाली करिब ६० देखि ७० लाखसम्म रहेको अनुमान छ । यो हालको जनसङ्ख्याको झन्डै २० प्रतिशत हुन आउँछ । सन् १९९० को दशकमा राजनीतिक तथा आर्थिक क्षेत्रमा
सार्वजनिक जवाफदेहिताको स्तर
जनतासँगको सम्बन्ध सुमधुर बनाइराख्न, शासकीय गतिविधि र प्रक्रियामा जनसहभागिता प्रवर्धन गर्न तथा सरकार र प्रशासनको वैधताका लागि सार्वजनिक जवाफदेहितालाई शासकीय जीवनको अभिन्न पक्षका रूपमा जोड दिन थालिएको छ । सार्वजनिक दायित्व बहन गर्ने व्यक्तिको सदाचारिता र नैतिक आचरणलाई जीवन्त राख्न तथा सार्वजनिक सेवा प्रवाहजन्य कामकारबाहीमा निष्पक्षता कायम गर्नसमेत यसको अनिवार्य आवश्यकता रहन्छ । त्यसैले सार्वजनिक जवाफदेहिता जवाफदेही प्रशासनिक व्यवस्थाको अनिवार्य सर्त हो ।
बढ्दो निष्क्रिय कर्जाको चिन्ता
कुमारी, हिमालयन, प्रभु, नेपाल इन्भेस्टमेन्ट मेगा, ग्लोबल आइएमई, लक्ष्मी, सनराइज, सिटिजन र प्राइम कमर्सियल बैङ्कको खराब ऋण ४ प्रतिशतमाथि पुगेको छ । खराब ऋण अनुपात कुमारीको सबैभन्दा बढी ४.९७ प्रतिशत छ । गत वर्ष पाँच वटा बैङ्कको खराब ऋण १ प्रतिशतभन्दा मुनि रहेकोमा यसपालि एभरेस्ट बैङ्क मात्र त्यसमा सफल भएको छ । गत वर्षको छ महिनाको तुलनामा यो वर्षको पुससम्म कृषि विकास र सिद्धार्थ बैङ्कबाहेकका बाँकी बैङ्कको खराब ऋण बढेको छ ।
