सरोज ढुङ्गेल

काठमाडौँ, पुस ५ गते । बिजुली, इन्धन तथा खाना पकाउने ग्यासको हाहाकार भइरहेको अवस्थामा अब बच्चाको सालनालबाटै बायोग्यास उत्पादन गरी त्यसबाट खाना पकाउने तथा अन्य कार्यका लागि प्रयोग गरिने भएको छ । त्यस्तो बायोग्यास नेपालमा सबभन्दा बढी प्रसूति गराउने परोपकार प्रसूति अस्पतालमा बच्चाको सालनाललाई कच्चा पदार्थका रूपमा प्रयोग गरेर उत्पादन गर्न लागिएको हो । दैनिक रूपमा ३५ देखि ४० किलोसम्म बच्चाको सालनाल जम्मा हुने परोपकार तथा स्त्रीरोग अस्पताल थापाथलीमा सोबाटै बायोग्यास उत्पादन गर्ने तयारी भइरहेको अस्पतालका निर्देशक प्राडा जागेश्वर गौतमले जानकारी गराउनुभयो । 

सालनाललाई बायोग्यासका रूपमा उत्पादन गरेर आवासीय चिकित्सक, कर्मचारी तथा बिरामीलाई अस्पालमा खाना पकाउन र शल्यक्रियाका लागि पानी उमाल्न, बत्ती बाल्नमा प्रयोग गर्न सकिने उहाँले बताउनुभयो । कार्ययोजनाअनुसार सरकारले बायोग्यासको लागि ३० लाख रुपियाँ बजेट पनि छुट्याइसकेको छ, उहाँले भन्नुभयो, वैकल्पिक उर्जा प्रवद्र्धन केन्द्रसँगको प्राविधिक सहयोगका लागि प्रस्ताव पेस गरी काम सुरु भइसकेको छ । अब यही आर्थिक वर्षभित्र अस्पतालमा बच्चाको सालनालबाट बायोग्यास उत्पादन सुरु हुन्छ ।
डा. गौतमले दैनिक ४० किलो उत्पादन भएको सालनाल अहिले खेर गइरहेको बताउँदै त्यसमा दैनिक रूपमा खेर जाने अन्य खानेकुरा मिसाएर बायोग्यास निकाल्न लागिएको बताउनुभयो ।
अस्पतालमा बिरामी, चिकित्सक तथा अन्य कर्मचारीका लागि तयार भएको खाना पनि खेर गइरहेको छ, निर्देशक प्राडा गौतमले भन्नुभयो, “बायोग्यास उत्पादन गरेपछि ती फोहोरहरू सबै उपयोग हुनेछन् । ” हाल बच्चा जन्मिँदा निस्कने सालनाललाई व्यवस्थापन गर्न कठिनाइ भइरहेकाले सालनाललाई बायोग्यासका लागि प्रयोगमा ल्याएको उहाँले बताउनुभयो ।
सो बायोग्यासबाट उत्पादन भएको ग्यासले दैनिक ठूला दुई चुलो १० घन्टासम्म लगातार बल्नेछन् । डा. गौतमले एक पटक बनाएपछि त्यसलाई सामान्य मर्मतबाहेक २० वर्षसम्म केही गर्न नपर्ने जानकारी पनि दिनुभयो । नेपालका अन्य अस्पतालहरूमा यो प्रविधि नभए पनि विदेशमा भने प्रयोग भइरहेको जानकारी दिदै निर्देशक प्राडा जागेश्वर गौतमले नेपालमा यो नमुनाका रूपमा प्रयोग हुने बताउनुभयो ।